Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.(BOTAŞ) 15 Ağustos 1974 tarihinde kurulmuştur. Başlangıçta sadece boru hatları ile petrol taşımacılığı yapan BOTAŞ, ülkemizin artan enerji ihtiyacının karşılanması ve şehirlerimizde artan hava kirliliğine çözüm olması amacıyla ülkemiz gündemine giren çağdaş yakıt doğal gazın ticareti ve taşımacılığı faaliyetlerine de 1987 yılında başlamıştır. BOTAŞ, üstlenmiş olduğu ve üstleneceği görevler de dikkate alınarak 8 Şubat 1995 tarih ve 95/6526 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kamu İktisadi Teşekkülü (KİT) olarak yapılandırılmıştır.
BOTAŞ’ın, BOTAŞ International Anonim Şirketi (BIL) ve Turkish Petroleum International Anonim Şirketi (TPIC) olmak üzere iki bağlı şirketi, TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. ve Turusgaz Taahhüt Pazarlama ve Ticaret A.Ş. olmak üzere iki iştiraki bulunmaktadır.
1. Hedeflerimiz:
Geliştirilen projelerle ülkemizin enerji merkezi olması,
Ham petrol boru hatlarının ve sistemlerinin modernizasyonu,
Doğal gaz iletim alt yapısının geliştirilmesi,
Doğal gaz arz ve sistem güvenliğinin sağlanması,
BOTAŞ’ın etkin bir kurumsal yapıya kavuşturulması,
Etkin bir AR-GE sisteminin kurulması,
Bölgesel ve küresel stratejik iş birlikleri ile kaynak ve güzergâh çeşitliliğinin sağlanması.
2. Ham Petrol Faaliyetlerimiz:
Irak - Türkiye Ham Petrol Boru Hattı
1976 yılında işletmeye alınan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Irak’ta üretilen ham petrolü Ceyhan Terminali’ne taşımakta olup, taşınan ham petrol buradan tankerlere yüklenerek dünya pazarlarına ulaştırılmaktadır. İki paralel hattan oluşan ve toplam uzunluğu 1.876 km olan hattın yıllık taşıma kapasitesi 70,9 milyon ton’dur.
Ceyhan - Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı
1986 yılında işletmeye alınan ve Ceyhan Terminali’nden Kırıkkale Rafinerisi’ne ham petrol taşıyan hattın toplam uzunluğu 448 km, yıllık taşıma kapasitesi 7,2 milyon ton’dur. Boru hattı üzerinde 2 adet pompa istasyonu, 1 adet pig istasyonu ve 1 adet dağıtım terminali mevcuttur.
Batman - Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı
Türkiye’nin ilk ham petrol boru hattı olarak 1967 yılında işletmeye açılan Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı’nın uzunluğu 518 km, yıllık taşıma kapasitesi 4,5 milyon ton’dur. Boru hattı ile Batman, Diyarbakır ve Adıyaman sahalarında üretilen ham petrol Dörtyol Deniz Terminaline ulaştırılmaktadır.
Bakü - Tiflis - Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı, Hazar menşeli petrolü Gürcistan ve Türkiye üzerinden uluslararası pazarlara sunmak üzere inşa edilmiş olup BOTAŞ International A.Ş. (BIL) tarafından işletilmektedir. BIL uluslararası petrol ve doğal gaz projeleri konusunda söz sahibi ülkelerin ve çok uluslu şirketlerin faaliyetlerine daha etkin ve verimli şekilde katılabilmek amacı ile 3 Temmuz 1996 tarihinde BOTAŞ tarafından kurulmuştur. BIL, taşınan ham petrolü Ceyhan Deniz Terminalinden tankerlere yüklemeye 4 Haziran 2006’da başlamıştır. Toplam uzunluğu 1.776 km olan BTC Ham Petrol Boru Hattı’nın 1.076 km’si Türkiye’den geçmektedir. Hattın yıllık petrol taşıma kapasitesi 50 milyon ton’dan 60 milyon ton’a yükseltilmiştir.
3. Doğal Gaz Faaliyetlerimiz
Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlar ile 81 ilimize doğal gaz arzı sağlanmıştır. Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlara paralel olarak doğal gaz pazarlama ve satış faaliyetlerimiz de devam etmektedir. Ayrıca, Marmaraereğlisi LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) Terminali’mizden, LNG Toptan Satış Şirketlerine LNG satışı da yapılarak doğal gazın boru hattıyla ulaşmadığı bölgelerdeki tüketicilere, özel donanımlı kara tankerleri vasıtasıyla doğal gazın ulaştırılması sağlanmaktadır.
BOTAŞ’ın yurt içi doğal gaz piyasasındaki tek tedarikçi olma konumu, 2007 yılı itibarıyla özel sektör tedarikçilerinin yurt içi piyasada faaliyet göstermeye başlaması ile son bulmuştur. Ancak yurt içi piyasada tüketilen doğal gazın büyük bir kısmının satışı hala BOTAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir.
Ayrıca, doğal gazın boru hatları ile ulaşmadığı bölgelerdeki tüketicilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla faaliyet gösteren LNG toptan satış şirketinin doğal gaz ihtiyacı da BOTAŞ tarafından karşılanabilmektedir.
Doğal Gaz İthalat ve İhracat Faaliyetleri
BOTAŞ, uzun dönemli alım satım anlaşmaları kapsamında Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan boru hatları vasıtasıyla doğal gaz; Cezayir’den ise deniz araçları vasıtasıyla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatı gerçekleştirmektedir. Bunlara ilaveten, uluslararası piyasada faaliyet gösteren şirketlerden kısa ve orta vadeli anlaşmalar ile LNG ithalatı yapılmaktadır.
Doğal gaz ithalatı, Rusya Federasyonu’ndan Mavi Akım ve Türk Akım boru hatları üzerinden, Azerbaycan’dan TANAP ve Bakü-Tiflis-Erzurum boru hatlarından ve İran ile ülkemiz arasında mevcut boru hattından sağlanmaktadır. LNG teslimatları Kuruluşumuza ait Marmaraereğlisi LNG Terminaline ve Dörtyol FSRU Terminaline, özel sektöre ait Egegaz LNG Terminaline ve Etki FSRU Terminaline yapılmaktadır. Başta Yunanistan ve Bulgaristan olmak üzere Balkan ülkelerine boru hatları ile doğal gaz ve kara tankerleri vasıtasıyla LNG ihracına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.
Doğal Gaz İletim Faaliyetlerimiz
Doğal gaz iletim faaliyetleri Doğal Gaz İletim ve Piyasa İşlemleri Daire Başkanlığı, Doğal Gaz İletim I. , II. , III. ve IV. Bölge Müdürlükleri ve Trakya İşletme Müdürlüğü, Ege İşletme Müdürlüğü, Güney Marmara İşletme Müdürlüğü, Akdeniz İşletme Müdürlüğü, Orta Anadolu İşletme Müdürlüğü, Karadeniz İşletme Müdürlüğü ve Güneydoğu Anadolu İşletme Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.
Ulusal İletim Şebekesinde 16 adet ana giriş, 1 adet ihracat çıkış 9 adet kompresör bulunmaktadır.
Kuruluşumuz 01 Temmuz 2007 tarihinden itibaren ise, özel sektör şirketleri için de doğal gaz taşıma hizmeti vermektedir. Bu kapsamda, taşıtan tarafından farklı arz kaynaklarından tedarik edilen (ithalat, yurt içi üretim, mevcut yer altı doğal gaz depoları veya yer üstü LNG depolarından) doğal gazın, teslimat miktar ve koşullarının “Elektronik Bülten Tablosu” vasıtasıyla bildirilmesi halinde iletim sistemi ile son kullanıcı tesislerine güvenli bir şekilde sevkiyat sağlanmaktadır.
LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) İthal Terminali
Ülkemizin doğal gaz arz güvenliğini ve kaynak çeşitlendirilmesini sağlamak üzere Marmaraereğlisi LNG Terminali’nin yapımına 1989 yılında başlanmış ve Terminal 1 Ağustos 1994 tarihinde işletmeye alınmıştır. Marmaraereğlisi LNG Terminali halen üçüncü şahısların kullanımına açık olmakla birlikte BOTAŞ’ın Cezayir Sonatrach ile olan uzun dönemli LNG Alım Satım Anlaşmaları kapsamındaki ithal edilen LNG kargolarının ve spot piyasadan temin edilen LNG kargolarının boşaltımı ve LNG depolaması yapılmaktadır. Terminalde depolanan LNG gazlaştırılarak ulusal iletim hattına sevk edilmektedir. Terminalde her biri 85.000 m3lük, toplamda ise 255.000 m3lük kullanılabilir kapasiteye sahip üç adet LNG depolama tankı bulunmaktadır. Terminale, 40.000 m3 küçük kapasiteli gemiler ile 210.000-260.000 m3 Q-FLEX, Q-MAX LNG gemilerinin yanaşabileceği 440 metre uzunluğunda bir iskele bulunmaktadır. 2017 yılında başlayan Marmaraereğlisi LNG Terminali Gaz Gönderim Kapasitesinin Artırımı Projesi ile maksimum gazlaştırma kapasitesi 18 Milyon Sm3/gün’den 37 milyon Sm3/gün’e çıkarılmıştır. Ayrıca, boru hattıyla doğal gazın ulaştırılamadığı bölgelere kara tankerleriyle doğal gazın ulaştırılabilmesini teminen, 2002 yılında Terminalde kara tankeri LNG dolum istasyonu tesis edilmiştir. Terminalde hâlihazırda kullanılan üç adet LNG kara tanker dolum rampasında günlük maksimum 75 tanker dolumu yapılabilmektedir.
LNG depolama kapasitemiz 2012 yılında 370 milyon Sm3 iken 2017 yılında 641 milyon Sm3e ulaşmıştır. LNG giriş kapasitemiz 2012 yılında 34 milyon Sm3 iken 2018 yılında 117 milyon Sm3e ulaşmıştır. LNG giriş kapasitemiz halihazırda 133 milyon Sm³ 'e ulaşmıştır.
Ayrıca dünyanın en büyük gemiden gemiye LNG transferini de BOTAŞ gerçekleştirmiştir.
Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU)
Bakanlar Kurulu tarafından doğal gaz arz güvenliğinin sağlanması ve kaynak çeşitliliğinin artırılması amacıyla BOTAŞ’a verilen görev kapsamında Saros Körfezi’nde ve Dörtyol’da olmak üzere 2 adet yüzer LNG depolama ve yeniden gazlaştırma ünitesinin doğal gaz iletim sistemine bağlantısının sağlanmasına yönelik faaliyetler sürdürülmektedir. Bu kapsamda ilk olarak 21 Haziran 2017 tarihinde, Mitsui O.S.K. Lines (MOL) Şirketi ile FSRU kiralama konusunda bir ön anlaşma (Term Sheet) yapılmıştır. Müteakiben söz konusu şirket ile 14 Kasım 2017 tarihinde, 263.000 m³ sıvı, yaklaşık 169 milyon m³ gaz depolama, günlük 20 milyon m³ gaz gönderim kapasitesine sahip dünyanın en büyük FSRU gemisinin kiralanmasına yönelik Gemi Kiralama Sözleşmesi imzalanmıştır. 2021 yılında ise ülkemizin ilk milli FSRU gemisi olan Ertuğrul Gazi devreye alınmıştır. 110 milyon metreküp doğal gaz depolama kapasitesi ile dünyada kapasitesi en yüksek gemilerin başında gelen ülkemizin milli FSRU gemisi, Ertuğrul Gazi 170 bin metreküp LNG depolama ve 28 milyon metreküplük günlük gazlaştırma kapasitesine sahiptir. Ertuğrul Gazi Gemisine ilk gemiden gemiye transfer (ship-to-ship/STS) işlemi 28 Haziran 2021 tarihinde başarıyla gerçekleşmiştir.
Doğal Gaz Depolama Projeleri
Doğal Gaz Depolama Tesisleri, doğal gazın mevsimsel ve günlük tüketim artışlarında arz-talep dengesini oluşturmak ve arz güvenliğine katkı sağlamak amacıyla kurulmaktadır.
Silivri’de bulunan Kuzey Marmara ve Değirmenköy Doğal Gaz Depolama Tesisi 4,6 milyar Sm³ doğal gaz depolama kapasitesine ulaşmıştır. Diğer yandan, inşaat çalışmaları devam etmekte olan 1,2 milyar Sm³ depolama ve 40 milyon Sm³ /gün geri üretim kapasiteli Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Projesi’nin birinci aşaması Şubat 2017 tarihinde tamamlanarak ilk gaz dolum operasyonuna başlanmıştır.
Uluslararası Doğal Gaz Boru Hattı Projelerimiz:
Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı Sistemi (TANAP)
Güney Gaz Koridorunun belkemiği olan ve Hükümetlerarası ve Ev Sahibi Ülke Anlaşmaları 26 Haziran 2012 tarihinde imzalan Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (Trans Anatolian Pipeline Project -TANAP) ile; Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz Faz-II Gaz Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğal gazın öncelikle Türkiye’ye ardından Türkiye-Yunanistan sınırı üzerinden Avrupa’ya iletimi amaçlanmıştır.
TANAP Hattının BOTAŞ iletim sistemine bağlantısı amacıyla yürütülen çalışmalar tamamlanarak 30 Haziran 2018 tarihinde ülkemize doğal gaz akışı başlamıştır. TANAP ile ilk etapta yıllık 16 milyar m3 doğal gazın taşınması öngörülmektedir ve bu miktarın 6 milyar m3 'ü Türkiye’ye, 10 milyar m3 'ü ise Avrupa’ya taşınacaktır. Projenin kapasitesinin 31 Milyar m3 'e çıkarılabilir nitelikte olması, gerek ülkemiz gerekse Avrupa ülkeleri arz güvenliği açısından büyük önem arz etmektedir. Hedeflenen süreden önce tamamlanan 1.850 kilometrelik boru hattı uzunluğu ile TANAP; Türkiye, Orta Doğu ve Avrupa'nın en uzun doğal gaz boru hattı olma özelliğine sahiptir. Proje kapsamında Türkiye sınırları içerisinde biri Eskişehir’de diğeri Trakya’da olmak üzere ulusal doğal gaz iletim şebekesine bağlantı için iki çıkış noktası bulunmaktadır.
TANAP üzerinden Avrupa‘ya doğal gaz temini 2020 yılı Kasım ayında başlamıştır.
TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı
Hükümetlerarası Anlaşması 10 Ekim 2016 tarihinde imzalanan TürkAkım Gaz Boru Hattı Projesi; Rusya Federasyonu’ndan başlayarak Karadeniz üzerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin Karadeniz kıyısındaki alım terminaline ve devamında Türkiye Cumhuriyeti toprakları üzerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin Bulgaristan sınırına kadar uzanan her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki hattan oluşan deniz bölümü ve kara bölümünden teşkil bir gaz boru hattı sistemidir.
Kara Kısmı-1 (OS1) ve Kara Kısmı-2 (OS2) olmak üzere her biri 15,75 bcm, toplamda 31,5 bcm kapasiteli deniz ve kara bölümlerinden oluşan iki boru hattı inşa edilmiştir. Bu hatlara doğal gaz Deniz Kısmı-1 ve Deniz Kısmı-2 hatları ile sağlanmaktadır.
Karada yürütülen boru hatları yapım çalışmaları da 2019 yılında tamamlanarak işletmeye alınmış olup, hem ülkemize hem de Bulgaristan’a TürkAkım üzerinden doğal gaz aktarımı 1 Ocak 2020 tarihinde başlamıştır.
Hazar Geçişli Türkmenistan - Türkiye - Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi
Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ile Türkmenistan’ın güneyindeki sahalarda üretilen doğal gazın Hazar geçişli bir boru hattı ile Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması amaçlanmıştır. 29 Ekim 1998 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından yıllık 30 milyar m³ Türkmen gazının 16 milyar m³ünün Türkiye’ye, 14 milyar m³ünün de Avrupa’ya taşınmasını öngören çerçeve anlaşması imzalanmıştır.
Bu kapsamda, 21 Mayıs 1998 tarihinde, BOTAŞ ve Türkmenistan hidrokarbon kaynaklarının kullanımı için Türkmenistan Devlet Başkanı nezdinde yetkilendirilmiş merci arasında, Türkiye’nin alacağı gaz için 30 yıl süreli bir doğal gaz alım satım anlaşması imzalanmıştır.
Türkmenistan’ın batıya açılması ile ilgili olarak 30 Mayıs 2013 tarihinde Aşkabat’ta Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Devlet Başkanı’nın huzurlarında “Türkmenistan’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Doğal Gaz Sevk Edilmesi Konusunda İşbirliğine Dair Çerçeve Anlaşma” imzalanmıştır.
Bu kapsamda, Türkmen doğal gazının Azerbaycan üzerinden ülkemize ve ülkemiz üzerinden de Avrupa piyasalarına nakline ilişkin olarak 1 Mayıs 2015 tarihinde Aşkabat’ta Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan ve AB enerjiden sorumlu bakanlarının katılımıyla ortak bildiri yayımlanarak Türkmen gazının Avrupa’ya nakli için çalışma grubu kurulması kararı alınmıştır. Çalışma Grubu çalışmalarına devam etmektedir.
Türkiye-Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB)
Mevcut durumda doğal gaz ithalatının tamamını, talebinin ise neredeyse tümünü Rusya Federasyonu’ndan temin eden Bulgaristan’a kaynak ve güzergah çeşitlendirmesi sağlamak amacıyla iki ülkenin doğal gaz boru hattı sistemlerini entegre etmek amacıyla Türkiye Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB) projesi gündeme gelmiştir.
BOTAŞ ve Bulgaristan ilgili şirketleri arasında 29 Ocak 2010 tarihinde imzalanan Mutabakat Zaptı ile iki şirket, iki ülkenin doğal gaz şebekelerini mevcut Batı Hattı haricinde olmak kaydı ile yeni ve düşük çaplı bir boru hattı ile enterkonnekte etmeyi (ITB-Interconnector Türkiye Bulgaria), bu sayede ilki 2007 yılında devreye giren Türkiye-Yunanistan Enterkonnektörü Projesi (ITG-Interconnector Türkiye-Greece) olmak üzere, yaygınlaşmakta olan Güney Doğu Avrupa (GDA) Enterkonneksiyonunu çeşitlendirmeyi amaçlamıştır. Bu kapsamda toplantılar 29 Mayıs 2012 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen toplantı ile başlamış ve daha sonra gerçekleşen toplantılar ile fizibilite raporu hazırlanmaya başlanmıştır. İki şirket arasında çalışmalar devam etmektedir.
Irak-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Projesi
Irak ile doğal gaz konusundaki çalışmalar 1990’lı yılların ortalarından bu yana sürdürülmektedir. Proje ile Irak’ta üretilecek doğal gazın bir boru hattıyla Türkiye’ye getirilerek hem iç tüketimde kullanılması hem de uluslararası doğal gaz boru hatları ile Avrupa pazarlarına iletilmesi amaçlanmaktadır. Bölgedeki gelişmeler projenin gelişimini etkilemekte olup, şartlara bağlı olarak gelişim gösterecektir.